شرح مختصر:
ديرينگي پيدايش و گسترة استعمال واژة «شهر» و تركيبات آن در زبان و ادب فارسي سبب شده است بهتدريج معاني و مفاهيم گاه متفاوتي از آن شكل گيرد و در افواه، منقولات تاريخي و آثار مكتوب رواج يابد(4). از ديگر سو، از آنجا كه تعاريف و معادلگذاريهاي مفهومي محققان رشتههاي دستاندركار مطالعات شهري براي واژة شهر، ويژگيها و خصوصيتهاي تاريخي اين پديده را بهطور كامل دربر نميگيرد، سودمندي بهكارگيري آن مفاهيم را با ترديد روبهرو مي سازد(5). ضعفهاي مطالعات «تاريخ شهر» در ايران(6) نيز سبب شده است تاكنون تعريفي تاريخي از شهر كه پاسخگوي نياز محققان باشد، بهدست داده نشود؛ و چنانكه اشاره شد، موجوديت تاريخي پديدة شهرنشيني در ايران بهدقت بررسي و تحليل نگردد. از اين رو ضروري است در طرح مباحث مرتبط با چنين بحثي، جوانب مختلف موضوع و ملاحظات ضروري را مد نظر قرار داد.توجّه به نحوة پيدايش شهر در ايران و عوامل مؤثر در روند آن، ازجمله مواردي است كه شناسايي الگوي مسلط شهري و بهتبع آن ارائة تعريفي تاريخي از شهر را آسانتر ميكند؛ زيرا از آنجا كه شهرهاي ايران تحت تأثير دخالت و عملكرد عوامل مختلفي ظاهر شدهاند، هرگونه تقليل سطح بحث و سهلگيري در آن، همچون مشكلي برسر راه عمل خواهد كرد. درصورت ادامة بحث از همين زاويه، عوامل اصلي دخيل در روند پيدايش و شكلگيري استقرارگاههاي شهري در تاريخ ايران را كه بيترديد در مفهومبخشي به آن پديده نيز مؤثر واقع ميشدند، ميتوان به شرح زير ملاحظه كرد:
عامل فرهنگي :
- كه از طريق آن، بينش و چگونگي نگرش مردم به امور جهان سامان داده ميشد(7) ــ در جريان شكليابي كانونهاي زيستي چون شهر، تأثيرات عميقي برجاي ميگذارد. از آنجا كه كاركردهاي اين عامل در راستاي معنابخشي به روابط اجتماعي تحقق مييافت، جامعة شهر بهمانند تبلور كالبدي نظامباور و انديشهاي مسلط تجسم مييافت(8).
عامل اقتصادي :
- كه روابط و مناسبات اقتصادي در يك جامعه را شكل ميداد، ناظر به چگونگي توليد و توزيع ثروت، گردش كالا و نحوة مصرف آن و ساماندهي روابط چنين مناسباتي با ساخت كالبدي شهر بود.
عامل محيط يا اقليم :
- كه در چگونگي تعريف روابط زيستمحيطي جهان (با توجه به عواملي چون آب و هوا، همواري و ناهمواري و ديگر عناصر محيط زيست طبيعي) تأثيرگذار بود. تأثيرات اساسي اين عامل بر شكلگيري كالبدي و تجلي فضايي كانون زيستي و ساماندهي فضايي شهر درخور امعان نظر است(9). شرايط بسيار متنوع طبيعي و اقليمي سرزمين ايران سبب ميشد پيوسته وضعيتهاي شهرنشيني ناهمگوني در يك مقطع تاريخي وجود داشته باشد؛ زيرا تفاوتهاي اقليمي و جغرافيايي در ايجاد ناهماهنگيهاي زيستي مناطق مختلف از نظر دراختيارداشتن شرايط لازم براي رشد و تكامل مناسبات اجتماعي ـ اقتصادي مجتمعهاي زيستي خود را نشان مي داد. اما تأثيرگذاريهاي اين عامل در روند شهرنشيني، ناهمگونيهايي را در مراتب تكامل مناسبات شهري نواحي مختلف در يك دورة تاريخي پديد ميآورد: باتوجّه به پيشرفت يا پسماندگي رشد مناسبات اجتماعي در هر منطقه، وضعيتهاي متفاوت شهرنشيني در مجاورت يكديگر ملاحظه ميشد؛ براي مثال با آنكه در منطقة ماوراءالنهر، تنوع سنخهاي شهري، حكايت از وجود ناهمگوني در وضعيت شهرنشيني آن منطقه داشت، مقايسة وضعيت شهر در آن ناحيه با منطقة مجاورش در خراسان ــ كه شرايط جغرافيايي متفاوتي داشت ــ اختلافات بسياري را نشان ميداد(10). افزون بر اين، تأثيرگذاري عامل اقليم ـ محيط در پيدايش و تثبيت صورت بندي هاي اجتماعي ـ اقتصادي در نواحي مختلف، گونههايي از خردهنظامهاي فرهنگي (عناصر ويژة مفهومي، اصطلاحي، آييني و انديشهاي) را بهوجود ميآورد. اين امر نيز به نوبة خود سبب پيچيدهترشدن فرايند فهم و تحليل مناسبات شهري ميشود؛ زيرا به هنگامي كه تلاشي براي ثبت و ضبط تجربيات اجتماعي ويژة هر منطقه (مثلاً دربارة شهر يا روستا و نظاير اينها) صورت ميگرفت، بهناگزير محتواي تجربة اجتماعي زيستشده كه خصلت «خاص» و «محلي» داشت، بايد در قالب واژگان و اصطلاحات متداول زمانه بيان شود و به اين ترتيب، تجربة مزبور «صورتبندي مفهومي» پيدا ميكرد. بهعنوان مثال، براي تمييز دوگونه استقرارگاه روستايي و غيرروستايي، هم مردم منطقهاي كه مناسبات اجتماعي رشديافتهاي نداشتند از واژگان شهر و روستا استفاده ميكردند هم مردم ديگري با بار معنايي متفاوت در يك منطقة ديگر كه مراحل پيشرفتهتر مناسبات شهري را تجربه كرده بودند. از همينرو، در بسياري موارد، بازخوانش مناسبات اجتماعي ـ اقتصادي و انديشهاي نواحي مختلف براساس مفهومبندي رايج از اينگونه واژگان كه در متون بازتاب يافته، با دشواريهاي بسيار روبهرو است؛ درنتيجه، براي فهم واقعيت تحققيافتة مناسبات شهري در يك دورة تاريخي بايد ابتدا مفهومشناسي تاريخي واژگان و مفاهيم اصلي پژوهش (بهعنوان مثال در مباحث سياسي ـ اجتماعي، واژگان شهر يا روستا و نظاير اينها) را انجام داد و سپس، باتوجّه به جغرافياي فرهنگي ايران در آن دورة تاريخي، بررسي مقايسهاي مفاهيم موردنظر در حوزههاي فرهنگي مختلف را بهعمل آورد. بنابراين نبايد وجود الفاظ و واژگاني چون شهر يا روستا در متون مختلف يك دورة تاريخي را بدون اعتنا به مفهوم/ مفاهيم تاريخي مشابه با آن واژه در متون گوناگون همزمان ملاك داوري يا شهر يا روستاناميدن واحدهاي استقرارگاهي گوناگون در نواحي مختلف يك دورة تاريخي قرار داد. به همين ترتيب نميتوان بهسادگي مفهوم واژگان و اصطلاحات يك دورة تاريخي را براي همان واژگان در دورة تاريخي يا ساير ادوار تاريخي، يكسان دانست؛ زيرا در گسترة فرهنگ تاريخي واژگان زبان فارسي، برخي واژگان حوزة وسيعي از معاني مختلف را پذيرا شدهاند كه هريك از آن معاني بازتاب شرايط و موقعيتهاي اجتماعي ـ اقتصادي يك منطقه در دورة تاريخي معين بوده است. پس براي فهم وضعيت شهر و شهرنشيني در ادوار مختلف تاريخي بايد مفهوم «شهر» براي هر دورة تاريخي را به دقت بازشناسي كرد.
فهرست مطالب
- چکیده
- مقدمه
- امكان ارائة تعريف شهر در ادوار تاريخ ايران
- برخي دشواريها و مسايل روشي
- عامل فرهنگي
- عامل اقتصادي
- عامل محيط يا اقليم
- ب ـ نگاهي به مفهوم تاريخي شهر
- تجربة شهر دورة باستان
- ج ـ تجربة شهر و مؤلفههاي اصلي مفهوم شهر در سدههاي نخستين اسلامي
- دـ شهر در سدههاي ميانة ايران
- نظري به مؤلفههاي اصلي تعريف شهر
- ويژگيهاي اصلي شهر در سدههاي ميانه
- عناصر اصلي كالبد شهر در سدههاي ميانه
- الف ـ دژ، ارگ
- ب ـ مسجد جامع
- ج ـ بازار
- د ـ محله
- جمع بندي
- نتيجه گیری
- پينوشتها
- منابع و مآخذ
- عنوان پروژه : بررسی مهمترین ویژگی های تاریخی شهر نشینی در سده های میانه
- قالب بندی: word و قابل ویرایش
- تعداد صفحات: 57 صفحه
- قیمت:
12000 تومان9000 تومان
کليک جهت خريد کالا ، به منظور پذيرش قوانين و مقررات سايت مي باشد .
توجه ، توجه خیلی مهم : لطفا ایمیل خود را بدون www وارد کنید و از درستی ایمیل خود مطمئن باشید زیرا یک نسخه از فایل نیز به صورت خودکار به ایمیل شما ارسال می گردد.
بعد از پرداخت آنلاین توسط کارتهای بانکی تحت شتاب لینک دانلود فایل بصورت اتوماتیک برای شما آزاد و نمایش داده می می شود و همچنین اگر در هنگام خرید ایمیل خود را وارد کرده باشید یک نسخه از فایل خریداری شده به ایمیل شما ارسال می شود.
راهنمای دانلود :
- ابتدا بر روی گزینه خرید در بالا کلیک کنید سپس نام و ایمیل خود را در کادر وارد و بر روی گزینه ” خرید که به رنگ ابی است “ کلیک کنید.
- سپس با انتقال به سامانه پرداخت و انتخاب گزینه ؛ پرداخت از طریق درگاه های بانکی؛ بانک صادر کننده کارت خود را انتخاب و با پرداخت وجه ،لینک فایل مورد نظر به ایمیل شما بلافاصله ارسال می گردد.
جهت راهنمای پرداخت اینترنتی اینجا کلیک کنید